Dit voorjaar lezen we regelmatig uit het evangelie volgens Johannes. Eén van de woorden die Johannes veel gebruikt is ´waarheid´. Het thema ligt de evangelist na aan het hart en het komt op beslissende momenten aan het woord. Jezus zegt bijvoorbeeld op veel manieren: “Ik ben de weg, de waarheid en het leven.” (Joh. 14:6). Een ander voorbeeld: Pilatus vraagt aan Jezus: “wat is waarheid?” als hij hem ondervraagt (Joh. 18: 38). Deze vraag, hier in deze context van deze machthebber, is een vraag met een dubbele bodem. De vraag lijkt een wijze filosofische relativering, maar eigenlijk is het een manier van Pilatus om de waarheid omtrent zijn eigen rol uit de weg te gaan.

Wij moeten als gemeente van Jezus Christus in de wereld zijn, maar we zijn niet van de wereld, zegt Johannes (Joh. 17:15, 16). In dat licht lijkt het thema ‘waarheid’ met betrekking tot ‘de wereld’ in onze tijd weer helemaal terug. Veel relativering van ‘waarheid’ is in het gevecht om ‘alternative facts’ en ‘fake news’ bepaald eindig gebleken. Zonder te beweren dat altijd en overal ‘de‘ waarheid helder te kennen zou zijn, is wel duidelijk geworden dat wij echt niet alles wat ons toevallig goed uitkomt, als waarheid kunnen poneren. En toch: tegenwoordig vliegen de meest bizarre complottheorieën ons om de oren, en pertinente leugens die ons worden in-geïntimideerd, vliegen ons naar de keel. Ergens moet toch gezegd kunnen worden dat complot-denken, niet alleen onzinnig, maar ook agressief en schadelijk is. De samenleving kan echt kapot, als je voor de vuistweg mensen valselijk als inktzwart afschildert, en hen allerlei kwalijke bedoelingen toedicht. Iedereen heeft recht op een eigen mening, maar we hebben géén van allen recht op eigen feiten. Jezus bidt ons als gemeente de wens toe, dat God ons in waarheid wil behoeden en bewaren. In de woorden van Jezus voor hier en nu: “Heilig hen dan door de waarheid” (Joh.17:17). Hoe zou je dat kunnen verstaan in de wereld van vandaag? Ik denk dat dat gaat in de richting van “onderzoek alles, behoud het goede en vermijd elk kwaad, in welke vorm het zich ook aandoet” (1 Tessalonicenzen 5:21-22).

Toch is dat niet het einde van alle wijsheid. Johannes-woorden zijn behalve waarheid en heiligheid ook: vreugde, eenheid en vooral: liefde. Al die woorden karakteriseren de band van God en Jezus en zijn leerlingen. Liefde is het bindweefsel (Joh. 17:26). Zonder liefde wordt het niks. Als je liefde weghaalt uit waarheid, wordt het dode consequentie. Zonder liefde, wordt vreugde een vorm van hedonisme. Zonder liefde wordt heiligheid een vorm van zelfrechtvaardiging. Zonder liefde wordt eenheid een vorm van dictatuur, die iedereen tot conformisme dwingt. Jezus legt de nadruk op die liefde die van zijn vader komt en bidt dat die ons allemaal zal doorstromen.

Paulus zegt tegen ons: “dien elkaar door de liefde” (Galaten 5:13). Dat is niet omdat we in elkaar spontaan een mens zien die zoveel beter is dan een willekeurig ander. Maar Jezus roept ons daartoe op, omdat hijzelf ons heeft liefgehad. De heilige Geest heiligt mensen door de liefde van God en leidt ons zo in in de waarachtigheid van Jezus Christus. Dat is ook een uitdaging aan ons!